Rehberliğin Çeşitleri
Rehberliği,
rehberlik yapılan birey sayısına, rehberliğin fonksiyonuna ve rehberliğin
yapıldığı alana göre sınıflandırdığımızda:
a)
Fert sayısına göre
Rehberlik danışman
ile fert arasında olursa buna ferdi
rehberlik adı verilir.
Danışman birden fazla fertle yani bir grupla, aynı anda rehberlik
etmekte ise bu çeşit rehberliğe grup
rehberliği adı verilir.
b)
Fonksiyonuna göre
Yeni bir ortama
veya duruma uyum sağlamak uyum
sağlayıcı rehberlik
Ferdin
yeteneklerine uygun alanlara yönelmesini sağlayıcı yöneltici rehberlik
Gençlerin iyi yetişmesi için onların ilgi, ihtiyaç ve
yeteneklerine uygun düşecek eğitim faaliyetlerinin müfredat programlarında yer
almasını sağlayan ayarlayıcı
rehberlik.
Ferdin kişiliğinin azami ölçüde gelişebilmesini sağlayacak
düşünce ve hareket tarzını okulda yerleştirmek geliştirici rehberlik
Gençlerin davranış bozukluğu ve zararlı alışkanlıklar
kazanmasını engel olan önleyici
rehberlik
Bireylerin yeni gelişmelere ve durumlarda onların eksik bilgi
ve becerilerini sağlayan tamamlayıcı
rehberlik olarak
tanımlanabilir(Kantarcıoğlu, 1998,s:55-56).
c) Alana göre,
mesleki rehberlik, eğitsel rehberlik, kişisel rehberlik ve psikolojik danışma
olarak ayırabiliriz (Kepçeoğlu, 1993, s:53-55).
Mesleki Rehberlik: Türlü
meslekleri tanımaları ve kendi kişisel özelliklerine uygun olan meslekleri
seçmeleri, mesleklere hazırlanmaları ve mesleklerde gelişmeleri amacı ile
bireylere yapılan yardımdır.
Eğitimde
mesleki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri verilirken üç aşamalı bir
yaklaşım üzerinde durulmaktadır.
1. Öğrencileri tanıma (Fiziksel özellikleri, kişisel
nitelikleri, yetenekleri, ilgileri istidatları, yaşantıları, ailesi ve geçmiş
yaşantısı hakkında bilgi edinme)
2. Mesleklerin incelenmesi( Mesleğin esasını, etkinliklerini,
sorumluluklarını, mesleğe hangi yetenekler gerektiğini, mesleğin gerektirdiği
eğitim düzeye, mesleğe giriş koşulları, mesleğe
girişte sınırlama olup-olmadığı, çalışma koşullarını, meslekte personel
ihtiyacını, mesleğin gelir durumu, mesleğin süresini inceleme)
3. Bireyin kişisel nitelikleri ile mesleklerin gerektirdiği
özellik arasında bağlantı kurma ve böylece bireye uygun olan meslekleri ortaya
çıkarma (Kepçeoğlu,1993,s:57-65).
Eğitsel Rehberlik: Ferdin kendi kabiliyet,
ilgi ihtiyaç ve imkanlarına uygun bir öğrenim dalında başarı ile ilerlemesini
sağlamak için yapılan yardımlara eğitimle ilgili rehberlik denir(Tan,1969,s:61). Eğitimin yönetim, öğretim ve kişilik
hizmetleri etkinlikleri boyutları vardır. Eğitim süresince örgütlerin uyumlu ve
verimli çalışmasını engelleyen yönetim ve öğretim sorunları ve yetersizlikleri
genellikle kişilik hizmetleri ile giderilmeye çalışılmaktadır
(Silah,2001,s:371).
Eğitsel
rehberlikte şu hususlar ele alınmalıdır:
· Öğrencilerin bir okul veya sınıf
seçmelerine yardım edilmelidir.
· Okulda kabiliyet ve ilgiye uygun sınıf
ve branş seçilebilmesi için gerekli açıklamalar yapılmalıdır.
· Okula yeni başlayanın uyumu
sağlanmalıdır.
· Derslerde karşılaşılan güçlükler
üzerinde durulmalıdır.
· Üstün kabiliyetli olanlar daha fazla
başarıya ulaştırılmalı, yavaş öğrenen öğrenciler tespit edilerek onların
gelişmeleri için izlenecek yol seçilmelidir.
· Gelişme ve kişisel özellikleri
yüzünden okullarda sağlanan eğitim-öğretim imkanlarından yeterince
yararlanamayan özel eğitime muhtaç çocuklara yardım edilmelidir. Bunlar,
bedenen sakat olanlar, zihinsel yönden normalden farklı olanlar, ruhen ve
sosyal bakından uyumsuz olanlar.
· Öğrencinin okuyacağı seçmeli derslerin
seçiminde gerekli yardım yapılmalıdır.
· Rehberlik çalışmaları tüm öğrenci ve
velileri kapsayacak şekilde ele alınmalıdır.(Kantarcıoğlu,1998, s:57-60).
Kişisel rehberlik ve Psikolojik danışma: Nitelik itibariyle ne eğitsel ne de mesleki alanla ilgisi
olmayan problemler vardır. Bu problemler kişinin duygu ve düşüncelerinden,
sosyal ilişkilerinden, davranışlarından doğan problemlerdir. Bu problemlerle
ilgili yapılan rehberliğe ve danışmaya kişisel-psikolojik
problemlerle ilgili rehberlik denir. Öğrencilerin kişisel-psikolojik
problemlerini şu alanlarda toplamak mümkündür:
· Beden ve sağlık ile ilgili problemler
· Başkaları ile ilişki, boş zaman
faaliyetleri gibi sosyal
ilişki problemleri
· Marazi korkular ve endişeler
· Kendine güvenmemek gibi heyecansal
hayatla ilgili problemler
· Ahlak kuralları, din ve ideallerle
ilgili problemler
Kişisel-psikolojik problemlerin büyük bir kısmı bireyde,
korkular, kaygılar, aşırı heyecanlar, olumsuz tavırlar gibi problemlerdir.
Problemlerin çoğunda, problemin asıl sebebi kaybolmuş ya da şekil
değiştirmiştir.
Kişisel-psikolojik
problemler çoğu hallerde tek başlarına değildir. Kişinin hayatında başka
problemlere bağlantılı olarak ortaya çıkar. Bireyin kendini nasıl gördüğü yanı
“benlik kavramı”, kişisel problemlerde önemli bir faktördür. Danışmada bu
benlik kavramının ortaya çıkarılması gerekir. Bu sebepledir ki bu alanda
yapılacak rehberlik ve danışma bilgi ve hüner isteyen bir hizmet alanıdır.
Danışmada terapiye girilir. Bu terapi süresince kişinin problemini ve
sebeplerini gerçek boyutları ile görüp kavramasına, benlik kavramını gerçekler
karşısında ayarlamasına ve gereken uyum yollarını bulmasına yardım edilir(Tan,
1992, s:139-142).